Of we nu een pizza eten of een glas melk drinken: ons maag-darmkanaal weet er wel raad mee.

Spijsvertering is ‘het verteren van spijzen (voedsel)’. Dat wil zeggen het afbreken van voedsel tot voedingsstoffen die het lichaam kan opnemen en gebruiken. De voedingsstoffen worden omgezet in energie. Of er worden bouwstoffen van gemaakt. Bouwstoffen zijn nodig om te groeien of om beschadigde cellen in het lichaam te vervangen.

De spijsvertering begint zodra we iets eten of drinken. Het is een ingewikkeld proces waarbij meerdere organen betrokken zijn. Eerst worden alle nuttige stoffen uit het voedsel gehaald. Daarna verlaat wat we niet kunnen gebruiken ons lichaam als poep. Het hele proces van spijsvertering duurt 24 tot 48 uur. Dit hangt af van wat we precies eten en hoe makkelijk dat te verteren is.

In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. De binnenkant van de maag is bekleed met een dikke laag slijmvlies. Zo wordt de maag beschermd tegen het zure maagsap. In maagsap zitten onder andere zoutzuur en enzymen. De enzymen breken het voedsel alvast af. Het zoutzuur maakt ziekmakende bacteriën in het voedsel dood. Het voedsel blijft gemiddeld drie uur in de maag. Bij vet eten heeft de maag meer tijd nodig. De maag geeft via een sluitspiertje kleine beetjes voedsel door aan de dunne darm.

In de dunne darm vindt het belangrijkste deel van de spijsvertering plaats. Hier worden spijsverteringssappen en enzymen uit de alvleesklier en galblaas aan het voedsel toegevoegd. De enzymen breken het voedsel af naar kleinere deeltjes: voedingsstoffen. Deze voedingsstoffen komen via de darmwand in het bloed terecht. De wand van de dunne darm is geplooid en heeft kleine uitsteeksels die op vingers lijken.

Deze uitsteeksels heten darmvlokken. Door de plooien en uitsteeksels is het oppervlak van de dunne darm ongeveer zo groot als een tennisveld. Er is daardoor veel ruimte voor voedingsstoffen om opgenomen te worden in het bloed. De dunne darm bestaat achtereenvolgens uit de twaalfvingerige darm, de nuchtere darm en de kronkeldarm.

Het laatste deel van de dikke darm wordt de endeldarm (rectum) genoemd. De rectum is de opslagruimte voordat de ontlasting ons lichaam verlaat. De rectum wordt afgesloten door een kringspier, de anus. Wanneer onze endeldarm vol is gaat er een signaal naar onze hersenen zodat wij aandrang krijgen om naar het toilet te gaan.

De lever speelt een belangrijke rol bij de spijsvertering. Voedingsstoffen uit het voedsel worden via het bloed naar de lever gebracht. De lever bewerkt de voedingsstoffen en zet ze om in bouwstoffen of in energie. De lever maakt ook gal. Gal is nodig om vet voedsel te kunnen verteren.

De lever maakt tenslotte allerlei schadelijke stoffen onschadelijk, zoals alcohol. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, tegen het middenrif en onder de ribben.

De alvleesklier maakt alvleeskliersap. In dit sap zitten spijsverteringsenzymen die de dunne darm helpt suikers, eiwitten en vetten uit het voedsel te halen. De alvleesklier maakt ook de hormonen insuline en glucagon. Deze hormonen houden de bloedsuikerspiegel in evenwicht. De alvleesklier is een langgerekte trosvormige klier. De alvleesklier ligt links achter in de bovenbuik, vlak voor de wervelkolom.

De bruine kleur ontstaat door de omzetting van bilirubine (kleurstof van gal) in de dunne darm. Bilirubine is een afbraakproduct van hemoglobine, het stofje dat rode bloedcellen hun rode kleur geeft. Bij diarree is er minder tijd voor deze omzetting, vandaar dat diarree veel lichter van kleur is. Het kan voorkomen dat bepaalde delen (met name plantaardige ingrediënten zoals pitjes of vliesjes van granen) onverteerd in de ontlasting zitten. Dit is normaal.